1959/9/1

Anne Szarewski medikua jaio zen. Frogatu zuen, tratamendurik gabe, zerbixeko patologien lehen zantzuek desagertzeko aukera handiagoa zutela emakumeek erretzeari uzten bazioten

20240901

1883/9/2

Rudolf Weigl immunologoa jaio zen. Tifusaren aurkako txertoa egin zuen, gaixotasun horren aurka eragina izan zuen lehena

20240902

1814/9/3

James Joseph Sylvester matematikaria jaio zen. Matrizeen, aldaezin aljebraikoen, zenbakien, partizioen eta konbinatoriaren teorietan lagundu zuen

20240903

1929/9/4

Elizabeth Roemer astronomoa jaio zen. Beste lorpen batzuen artean, 1975ean Temisto aurkitu zuen, Jupiterren satelitea, Charles T. Kowalekin batera

20240904

1908/9/5

Josue de Castro mediku eta aktibista jaio zen. FAO erakundeko buru izan zen. Bere lan ezagunena Geopolítica del hambre da, non desnutrizioaren arazoaren konplexutasunari buruz argibideak ematen dituen

20240905

1952/9/6

Ida A. Bengtson bakteriologoa hil zen. Organismo anaerobioak ikertu zituen, eta Clostridium botulinum, toxina botulinikoa sortzen duen baziloa, sailkatzeko egin zuen lanagatik da ezaguna

20240906

1917/9/7

John Cornforth kimikaria jaio zen. 1975ean Kimikako Nobel saria jaso zuen entzimatikoki katalizatutako erreakzioen estereokimikan egindako lanagatik

20240907

1903/9/8

Marthe Louise Vogt farmakologoa jaio zen. Ekarpen garrantzitsuak egin zituen neurotransmisoreek burmuinean duten eginkizuna ulertzeko, batez ere epinefrinak

20240908

1788/9/9

Segismundo Malats eta Hipolito Estevez albaitariek Espainian albaitaritza-medikuntzako bi eskola sortzeko plana egiteko enkargua jaso zuten, bata Madrilen eta bestea Kordoban

20240909

1749/9/10

Émilie du Châtelet matematikari eta fisikaria hil zen. Isaac Newtonen lanak frantsesera itzuli zituen eta haren teoriak zabaldu zituen

20240910

1911/9/11

Elke Mackenzie botanikaria jaio zen. Likenen azterketan espezializatu zen eta poloetako esplorazio emankorrak egiteagatik nabarmendu zen

20240911

2004/9/12

Mallorca uharteak adopziozko seme izendatu zuen Odón de Buen. Espainiako Ozeanografia Institutuaren sortzailea den naturalista ospetsu horren ondarea berreskuratzen ari dira azken urteotan

20240912

1924/9/13

Chana Malogolowkin-Cohen genetista jaio zen. Aitzindaria izan zen Brasilen fruta-euliaren genetika aztertzen eta eltxoen bidez birusen transmisioa saihesteko tekniketan

20240913

1959/9/14

Lunik 2 zundak ilargiaren kontra jotzeko helburua bete zuen, zehazki Mare Imbriumen, jaurti eta bi egunera

20240914

1924/9/15

Thereminaren patentea onartu zen, kontaktu fisikorik gabe kontrolatzen den musika-tresna elektronikoa

20240915

1885/9/16

Karen Horney psikologoa jaio zen. Aitzindaria izan zen psikologia feministan, eta bere teoriek zalantzan jarri zituzten Sigmund Freuden planteamendu tradizional batzuk

20240916

1952/9/17

Anita Harding neurologoa jaio zen. Giza gaixotasunetan DNA mitokondrialaren lehen mutazioa aurkitu zuen taldekidea. Ehun heteroplasmatikoaren kontzeptua zehaztu zuen DNA mitokondrial mutantean

20240917

1928/9/18

Lehenengo aldiz egin zuen hegan Graf Zeppelin dirigibleak. Bere garaiko aireontzi handiena izan zen, 236,6 metroko luzerarekin. 600 hegaldi baino gehiago egin zituen, Artikora egindako ikerketa-hegaldia barne

20240918

2008/9/19

Pirinioetako lehen mapa geologiko osoa aurkeztu zuten Espainiako Geologia eta Meatzaritza Institutuak (IGME) eta haren baliokide frantsesak (BGRM)

20240919

1910/9/20

Dorothy Vaughan matematikaria jaio zen. Fortran programazio-hizkuntzan aditua zen. West Area Computers zuzendu zuen, matematika-heziketa zuten emakume afroamerikarrez osatutako talde bereizia

20240920

1919/9/21

Mario Bunge fisikari eta zientziaren filosofoa jaio zen. Oso kritikoa izan zen sasizientziaren aurka; homeopatia, psikoanalisia, mikroekonomia neoklasikoa eta praxeologia sartu zituen haren barnean

20240921

1940/9/22

Teresa Mendizabal fisikaria jaio zen. Lurraren higadura, lurren degradazioa eta basamortutzea ikertu zituen. Desertifikazioaren aurkako aditu gisa jardun zuen Nazio Batuentzat

20240922

1902/9/23

Su Buqing matematikaria jaio zen. Batez ere, espazio orokorraren geometria diferentzialean egindako lorpenengatik da ezaguna

20240923

1870/9/24

Georges Claude kimikari eta fisikaria jaio zen. Airea likidotzeko sistema bat eta neoizko lanpara asmatu zituen

20240924

1773/9/25

Agostino Bassi entomologoa jaio zen. Muskardina, zeta-harrari eraso egiten dion gaixotasuna, ikertzeagatik da ezaguna. Gaixotasun infekziosoen teoria germinalaren aitzindaria izan zen

20240925

1916/9/26

Margaret M. Smith iktiologoa jaio zen. Munduko ilustratzaile naturalistarik garrantzitsuenetako bat izateaz gain, arrain-espezie ugari deskribatu zituen Hegoafrikako kostaldean

20240926

2017/9/27

Ben Barres hil zen, neurobiologoa eta Stanfordeko Medikuntza Fakultateko irakaslea. Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalean sartu zen lehen trans pertsona izan zen (2013)

20240927

1959/9/28

Margarita del Val birologo eta immunologoa jaio zen. Txertoen eta berrogeialdien eraginkortasunaren defendatzaile handienetako bat izan zen SARS-CoV-2 (COVID-19) pandemiaren garaian

20240928

1899/9/29

László Bíró asmatzailea jaio zen, Ladislao Biro izenez ere ezaguna. Hainbat tresna patentatu zituen, hala nola arropa garbitzeko makina bat edo lurrinontzi bat, baina boligrafoa da mundu mailan gehien ezagutzen dena

20240929

2021/9/30

María Guadalupe Guzmán Tirado birologoak L’Oréal-Unesco Saria jaso zuen Emakumeak Zientzian sailean, dengearen patogenesia, tratamendua eta prebentzioa hobeto ulertzen laguntzeagatik

20240930